Strach przed wyrzuceniem z pracy, wstyd czy nieuzasadnione poczucie winy - przez lata były powodem milczenia dziennikarek amerykańskiej stacji Fox News, molestowanych przez szefa Rogera Ailesa. O determinacji, którą musiały się wykazać, żeby ujawnić ten skandal, opowiada dramat "Gorący temat". Co zmieniają w naszej świadomości takie filmy - zastanawiają się filmolożka Grażyna Torbicka i psycholożka Martyna Harland.
Martyna Harland: Ostatnio ukazały się dwa seriale „The Morning Show”, „Na cały głos” i film „Gorący temat”, które zwracają uwagę na ważny temat - molestowania seksualnego kobiet w pracy. Chodzi o skandal, jaki wybuchł w konserwatywnej stacji Fox News, kiedy na jaw wyszło, że prezes Roge Ailes molestował i mobbingował swoje pracownice. Wydarzyło się to jeszcze przed akcją „me too“. Oskarżenia przeciwko niemu wniosło ponad 20 kobiet. To były pierwsze kobiety, które oskarżyły publicznie znanego mężczyznę o molestowanie. I nie ostatnie.
Grażyna Torbicka: Bardzo dobrze, że kobiety zaczęły wreszcie głośno mówić na ten temat. Strach przed wyrzuceniem z pracy, wstyd, obawa , takze niczym nieuzasadnione poczucie winy były powodem milczenia. Także obawa o to, że nie znajdziemy wsparcia wśród innych kobiet. Myślę, że ruch „Me Too” jest w stanie zmienić tę sytuację , o ile nie straci na swojej sile. Teraz mówi się o nim mniej ale jak widać staje się tematem filmów i seriali. W „Gorącym temacie” widzimy udokumentowane, naganne zachowania tych, którzy mają władzę nad kobietami wynikającą z relacji zawodowych. Roger Ailes wykorzystywał swoją pozycje do tego, żeby molestować seksualnie pracujące u niego kobiety.
W filmie występują trzy bohaterki. Gretchen Carlson, dziennikarka, która ujawniła aferę i złożyła pozew, prezenterka Megyn Kelly, której Roger składał niemoralne propozycje, ta jednak nie skorzystała, oraz najmłodsza - Kayla Pospisil, która zgodziła się na seks z szefem, żeby – jak sam to ujął – okazać mu w ten sposób lojalność.
„Gorący temat“ okazuje nam kobiety, które w odmienny sposób zareagowały na sytuację molestowania. Kayla jest bardzo młoda, zafacynowana miejscem, w ktorym pracuje, zależy jej na karierze. Jeszcze nie wie, jakie są jej prawa i kiedy może powiedzieć „nie”. Dlatego właśnie akcja „Me Too” jest tak ważna, żeby wszystkie kobiety, nawet te niedoświadczone wiedziały, że nie muszą robić niczego wbrew sobie. Gretchen przeszła przez to samo. Jednak choć było to dla niej upokarzające, zagryzła zęby i robiła swoje. Z kolei Megyn odrzuca Rogera, a jak się okazuje, również robi karierę. Jednak niezależnie od tego, z którą reakcją będziesz się tu identyfikować, to wracamy do ruchu „Me Too” który mówi, że nie ma żadnego usprawiedliwienia dla sytuacji, w której posiadanie władzy pozwalałoby na molestowanie. Z żadnej strony, bo pamiętajmy, że kobiety również sprawują władzę i wykorzystują seksualnie mężczyzn.
Świetnie pokazuje to film „W sieci” Levinsona, z Demi Moore i Michaelem Douglasem w rolach głównych. Kiedy główny bohater Tom odrzuca zaloty szefowej, ona z zemsty zaczyna wykorzystywać swoją pozycję.
Według mnie w akcji „Me Too” nie chodzi tylko o seks, ale o brak szacunku.
Dokładnie tak. Kobiety domagają się normalnych relacji w miejscu pracy. I to nie tylko w stacjach telewizyjnych, jak widzimy w filmie i serialach, o których wspomniałaś. Na przykład gdybyśmy weszli na zaplecze supermarketu, to można by znaleźć podobne sytuacje. Wystarczy przywołać znakomity „Dzień kobiet” Marysi Sadowskiej, w którym główna bohaterka długo pozostaje samotna w swoim problemie, bo mimo że wiele jej koleżanek ma podobne doświadczenia, boją się wyjść z cienia. Mam jednak nadzieję, że ruch „Me Too” uświadomi również to, że siła kobiet, tkwi w ich solidarności.
Co powstrzymuje kobiety przed ujawnianiem takich sytuacji?
Uważam, że boją się o to, że stracą pracę, a mają dzieci, kredyty, dom na utrzymaniu, albo też po prostu boją się , że droga awansu będzie zamknięta. W „Gorącym temacie” dochodzi dodatkowy czynnik środowiska, co może trochę naginać rzeczywistość, bo świat mediów i show biznes często postrzegane jako miejsca, gdzie panują swobodne obyczaje i przyzwolenie na dwuznaczne zachowania. A wcale tak nie jest i nie powinno być.
Ciekawym wątkiem w filmie jest lojalność. Wobec kogo kobiety chcą być lojalne? Jedna z bohaterek mówi: „Roger dał mi wiedzę, która może mu teraz zaszkodzić”. Wydaje mi się, że kobietom przeszkadza tu poczucie zobowiązania.
Kobiety nie powinny czuć się zobowiązane wobec swojego pracodawcy, nawet jeśli wydaje im się, że ten otworzył przed nimi drzwi do świata, o którym zawsze marzyły. Za to nie można i nie trzeba płacić swoim ciałem. Nie chodzi wcale o to, że może mężczyzna skomplementować kobiety, a o zależności, jakie tworzy struktura zawodowa. W pracy powinny obowiązywać jasne reguły, co i kiedy może powiedzieć.
Jakby to miało wyglądać: „dzień dobry, czy mogę powiedzieć, jakie wrażenie pani na mnie wywarła”? Czy to nie zabija idei flirtowania?
Dopóki na flirt swobodnie godzą się obie strony, wszystko jest w porządku. Problem rodzi się w momencie kiedy jedna ze stron nie ma na to ochoty, ale otrzymuje sygnał, ze sprawy zawodowe potoczą się zależnie od tego, jak zareaguje. To jest karalne. Z drugiej strony ważne jest, żeby porozmawiać o sytuacji kiedy wysuwa się oskarżenie wobec sprawcy , ale dowodem jest tylko słowo . Czy widziałaś film „Polowanie” Vinterberga? Dziewczynka jest pod dużym urokiem swojego nauczyciela, jednak szybko orientuje się, że jest miły również dla innych uczennic. A w niej właśnie budzi się seksualność i ma swój sposób zaczyna o niego walczyć...
To przykład na to, jak szybko można zniszczyć komuś życie jednym pomówieniem. Takie głębokie, psychologiczne kino jak „Polowanie“ Vinterberga czy najlepszy film o molestowaniu seksualnym jaki widziałam „Umbra” Urszuli Nawrot – świetnie nadają się do filmoterapii i głębszego przepracowania tego problemu.
Bo w życiu pojawiają się różne sytuacje, wchodzimy tu w bardzo ludzkie i subtelne sprawy: złości, zemsty… Ale co do filmu „Gorący temat”, to mnie się bardzo podoba stojący za nim pomysł, zresztą tłumaczenie angielskiego tytułu „Bombsell“ uważam za bardzo dobre, bo temat jest gorący tu i teraz. Bo ile osób zobaczy „Umbre” albo takie kino autorskie jak „Polowanie”? A jeśli mamy film z udziałem trzech największych gwiazd Hollywood w rolach głównych, to temat odbije się szerokim echem. Nawet jeśli jest mniej pogłębiony psychologicznie, to dobrze go naświetla i pokazuje z różnych perspektyw.
Pod koniec filmu „Gorący temat” pada ważne zdanie:„co robi kobiecie molestowanie seksualne? - Skazuje na zadawanie pytań. Pytań bez końca. Co ja zrobiłam? Powiedziałam? Założyłam ? Przegapiłam? Czy wyglądałam na słabą? Czy powiedzą, że lecę na kasę? Ze chce się wybić za wszelka cenę? Wykluczą mnie? Będą mnie tak widzieć do końca życia? Czy Jeśli zostanę, to będę to dalej znosić? Czy w następne pracy będzie inaczej? Czy sama to zmienię?”. Jednym słowem: molestowana kobieta szuka winy w sobie.
Od zawsze panowało przekonanie, że to kobieta prowokuje swoim wyglądem, zachowaniem i tak dalej. Mężczyzna jest niewinny, gdyby nie ona, jemu nie przyszłoby do głowy nic złego. Przez to kobiety czuły się winne. Przez wiele lat nie mogły o sobie decydować, nie mogły iść na studia ani wybrać męża. To dawne czasy , ale te zaszłości powodują to podskórne poczucie: „a może to ja prowokowałam?!” i takie myślenie powinno być dzisiaj całkowicie wyrzucone z naszych głów.
To film manifest, który na nowo budzi dyskusje publiczną. Pokazuje też, jak wiele zmieniło się na przestrzeni ostatnich lat. Czy pamiętasz film „Pracująca dziewczyna” z Melanie Griffith z 1988 roku, w którym szef – notabene grany przez Kevina Spacey, oskarżanego dziś publicznie o molestowanie – molestuje swoją przyszłą asystentkę. Tyle, że ani główna bohaterka, ani ja jako widz jeszcze kilkanaście lat temu nie widziałam tego. Dzisiaj już oglądam ten film inaczej, bo zmieniła się moja świadomość.
Właśnie o to chodzi: o budzenie świadomości zarówno wśród kobiet jak i mężczyzn.
Źródło: magazyn Sens, luty 2020.
Podziel się
